دردسرهای کوبانی برای ترکیه
دردسرهای کوبانی برای ترکیه
سه‌شنبه 14 بهمن 1393
طی روزهای اخیر خبر آزادسازی کوبانی توسط مبارزین کُرد از دست نیروهای داعش یکی از مهمترین تحولات میدانی جبهه‌های درگیری با این گروه تروریستی و افراطی بوده است که همین امر منجر به خشنودی مردم و حتی دولت‌های مختلف درگیر با داعش از جمله ایران، عراق، آمریکا و ... بوده است. اما مجموعه تحولات و روندهای مرتبط با کوبانی (عین العرب) برای دولت ترکیه از همان ابتدای شروع بحران تا به امروز توام با دردسر و مشکلات مختلف و متعددی بوده است که یکی از نتایج آن سردرگمی مقامات آنکارا درخصوص چگونگی مواجهه شدن با این تحولات بوده است.
کوبانی طی دو سال اخیر دوبار توسط نیروهای داعش محاصره شد و در ابتدای هر محاصره ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده داعشی، خبر از خواندن نماز پیروزی در مرکز این شهر به مناسبت‌های در پیش از جمله اعیاد فطر و قربان داد. اما در بار نخست که محاصره آن چندین هفته به طول انجامید شبه‌نظامیان داعشی نتوانستند وارد شهر شوند و نهایتاً محاصره با شکست مواجه شد. اما از اواسط سال 2014 و پس از اینکه داعش توانست موصل، تکریت و شهرهای مختلفی از عراق را تسخیر کند و تسلیحات نظامی گسترده‌ای را به غنیمت ببرد در نتیجه با یک توان نظامی قوی‌تر یکبار دیگر عزمش را برای تسخیر کوبانی جزم کرد. هم‌مرز بودن کوبانی با ترکیه، مرکزیت یکی از سه کانون کردها و شکست‌ناپذیری‌اش در برابر حملات پیشین، همه و همه دست به دست هم داده بودند تا کوبانی یک اهمیت استراتژیک و سوق الجیشی برای داعش پیدا کند.
در محاصره دوم شدت سنگین آتش نیروهای داعشی باعث شکنندگی مدافعین کُرد شد و در نتیجه پس از چند هفته آنها موفق شدند دهها دهکده و روستای اطراف شهر را تصرف کنند و سپس خود را از سه جناح (غربی، جنوبی و شرقی) به دروازه‌های کوبانی برسانند. روند درگیری‌ها به‌گونه‌ای بود که پس از چندین روز سرانجام موفق شدند وارد بخش‌هایی از شهر شوند در این زمان که هر آن انتظار سقوط کوبانی می‌رفت گروه‌ها و کشورهای مختلفی نگران از سرنوشت ساکنان این شهر و امکان وقوع یک نسل‌کشی دیگر بودند و لذا از هر امکانی برای کمک به کوبانی می‌خواستند استفاده کنند اما همه این کمک‌ها و تلاش‌ها در عمل به مرز بسته‌ای به نام ترکیه برخورد می‌کرد.
دولت ترکیه در این زمان با بستن کامل مرز خود با کوبانی (این شهر در 2 کیلومتری مرز ترکیه قرار دارد) عملاً مانع از پیوستن نیروهای داوطلب مردمی و نیز کمک‌های دیگر به آن شد. همزمان مقامات ترکیه هم مواضع متناقضی را در پیش گرفتند، ابتدا احمد داود اوغلو نخست‌وزیر ترکیه اعلام کرد که این کشور نمی‌گذارد کوبانی سقوط کند، اما در فاصله کمتر از 48 ساعت رجب طیب اردوغان در یک سخنرانی عمومی گفت کوبانی در حال سقوط است و سقوط هم می‌کند. این اظهارنظر اردوغان در کنار بستن مرزها باعث اعتراضات گسترده بین‌المللی و داخلی شد چرا که برداشت عمومی این بود ترکیه عملا دنبال آن است که کوبانی سقوط کند تا تبدیل به یک نماد برای کردها بخصوص کردهای ترکیه نشود. اعتراضات در داخل ترکیه شدت یافت اما این اعتراضات هم نتوانست در تصمیم اردوغان خللی وارد کند و در نتیجه بیش از 41 معترض عمدتاً کُرد توسط خشونت‌های پلیس کشته شدند.
اما در چنین فضایی، پس از تاخیر بسیار نهایتاً نیروهای هوایی ائتلاف بین‌المللی ضد داعش با رهبری آمریکا اقدام به انجام حملاتی علیه مواضع داعش در اطراف کوبانی و ارسال تسلیحات نظامی به مدافعین کُرد کردند همچنین دیگر کشورهای مهم منطقه از جمله ایران بطور رسمی از ترکیه درخواست کردند تا اقدامات لازم برای نجات جان مردم کوبانی و عدم سقوط این شهر انجام دهند. اما مقامات آنکارا از خود در برابر این سیل اعتراضات کمترین انعطافی را نشان ندادند. آنکارا شرط پیوستنش به ائتلاف ضد داعش را منوط به تغییر نوک پیکان هدف این ائتلاف از داعش به سمت دمشق، ایجاد منطقه پرواز ممنوعه و نیز ایجاد منطقه حائل مرزی برای اسکان پناهندگان اعلام کرد که البته هیچ‌یک از آنها مورد قبول آمریکا و متحدینش قرار نگرفت.
ولی سرانجام و پس از درخواست‌های رسمی مسعود بارزانی، رهبر اقلیم کردستان عراق و فشار افکار عمومی بین‌المللی، در اقدامی قابل تامل ترکیه اجازه داد تا تعداد معدودی از نیروهای پیشمرگ کُرد عراقی (150 نفر) با همراه داشتن تسلیحات نیمه‌سنگین از طریق خاک این کشور وارد کوبانی شوند.
دفاع سرسختانه مدافعین کُرد اعم از زن و مرد در کنار اضافه شدن نیروهای پیشمرگ کرد عراقی و افزایش شدت و دقت حملات هوایی نیروهای ائتلاف دست به دست هم داد تا موازنه قدرت به نفع مدافعین تغییر کرده و جنگ وارد فاز آزادسازی محله به محله و خیابان به خیابان کوبانی از دست نیروهای داعش شود.
مجموعه این اقدامات و تحولات نهایتاً منجر به پیروزی مدافعین و آزادسازی کامل شهر از دست نیروهای تروریستی داعش شد. اما به‌نظر می‌رسد این پیروزی پیش‌بینی نشده هم برای ترکیه همچون دوران محاصره شدنش دارای تبعاتی بوده و این کشور همچنان سردرگم است یکی از نشانه‌های آن را می‌توان در نصب پرچم بسیار بزرگی از ترکیه دید که درست پس از بیرون رانده‌شدن نیروهای داعشی در مجاورت شهر کوبانی نصب کرده‌اند تا بگویند که ترکیه با قدرت در آنسوی مرز قرار دارد اما مطمئناً این اقدام نمادین نیز نمی‌تواند عملاً شکست و سردرگمی دیپلماتیک ترکیه در قبال تحولات مرتبط با کوبانی را تحت‌الشعاع قرار دهد. تحولاتی که پیش‌بینی‌های قاطعانه اردوغان مبنی بر سقوط قطعی کوبانی به دست داعش را کاملاً زیر سوال برده است تا همچنان سیاست خارجی این کشور در قبال همسایه جنوبی‌اش زیر انتقاد جدی منتقدین داخلی و منطقه‌ایش قرار داشته باشد.
نظر شما