آنکارا و جنگ علیه داعش
آنکارا و جنگ علیه داعش
سه‌شنبه 15 مهر 1393
انطباق و همگامی در مبارزه با تروریسم از ارزش‌ها و هنجارهای پرستیژساز جامعه جهانی محسوب می‌شود، اما ترکیه که به‌شدت محتاج این پرستیژ است از ائتلاف آمریکا علیه داعش سرباز زد. اینکه این کشورِ عضو ناتو که در بسیاری از حوزه‌های سیاسی تلاش می‌کند ضمن همسویی با غرب، عضویت اتحادیه اروپا را به‌دست آورد چرا به سهولت از موضوع داعش چشم‌پوشی می‌کند با عمل‌گرایی فزاینده حاکم بر فضای سیاست خارجی ترکیه قابل توجیه است.
تشکیل دولت جدید ترکیه به رهبری داود اوغلو و پی‌ریزی مبانی سیاست خارجی جدید این دوره از حاکمیت اسلام‌گرایان مصادف با قدرت‌گیری و احیای گروه بعثی ـ تکفیری خلافت اسلامی شد. آن‌گونه که نخست‌وزیر فعلی ترکیه در نشریه سیاست خارجی عنوان می‌کند در تدوین سیاست خارجی جدید این کشور، با تغییر در وزن و جایگاه برخی عناصر اصلی و مؤلفه‌های سیاسی نسبت به روزآمدسازی سیاست به صفررسانی تنش با همسایگان اقدام شده است تا هدفمندی و هوشمندی فرایندها و پویش‌های دستگاه دیپلماسی این کشور ارتقا یابد؛ به‌طوری‌که در شرایط جدید با توجه به تحولات داخلی، منطقه و به‌خصوص شکل‌گیری بازیگری به نام گروه خلافت اسلامی با شاخصه رفتار غیرعقلانی در صحنه سیاسی مؤلفه امنیت و آزادی شهروندان ترک به‌عنوان یکی از شش اصل حاکم بر سیاست خارجی دولت جدید ترکیه دارای وزن و اهمیت مضاعف شده است.
لذا دولت ترکیه به‌دلیل اسارت 46 گروگان در دست داعش از پیوستن به ائتلاف خودداری می‌کند، اما با آزادی آنها، اردوغان اعلام می‌کند پشتیبانی لجستیکی حملات را عهده‌دار می‌شود. هرچند بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که اعلام این مواضع صرفاً به‌منظور کاهش انتقادات بین‌المللی به این کشور بوده است، اما در ورای این سیاست اعلامی، گویا ترک‌ها به پذیرش نقشی ثانویه در جنگ بسنده کرده‌اند. آنها در این تقابل راغب به قبول مسئولیت‌های محدودی مانند تأمین ثبات مرزهای خود جهت کاهش تحرک خشونت‌طلبان تکفیری و فروپاشی شبکه قاچاق نفت به‌عنوان شریان اقتصادی این گروه بوده‌اند.
این تقسیم کار صورت‌گرفته وقتی از نگاه طرف ترک منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد که هدف و اولویت غرب و ترکیه در جنگ با داعش مشخص شود. هدف آمریکا از حمله به داعش، مبارزه با تروریسم و سرکوب بازیگری است که قواعد بازی در جامعه جهانی را نمی‌پذیرد حال آنکه اولویت‌های ذهنی ترکیه در تقابل با داعش از جنس دیگری است. ترک‌ها داعش را مهره سوخته‌ای می‌دانند که در مقطعی ابزار تأمین سیاست منطقه‌ای آنها در سقوط نظام سوریه بوده، اما به‌دلیل قدرت‌گیری از هدف اصلی خود دور شده و خود به تهدید امنیتی تبدیل شده است.
یارگیری‌های این گروه از ترکیه این نگرانی را ایجاد کرده که درصورتی‌که داعش از جانب آنکارا تهدید شود می‌تواند با تشکیل شبکه‌های تروریستی و زیرزمینی در خاک ترکیه، سنگین‌ترین مؤلفه سیاست خارجی دولت جدید ترکیه یعنی امنیت و آزادی شهروندان را با تهدید جدی مواجه کند.
در این میان، اسلام‌گرایان ترک که از سال 2000 دغدغه احیای ترکیه قدرتمند در منطقه را ازطریق همکاری حداکثری با گروه‌های اسلام‌گرا داشته، سرکوب آشکار گروه خلافت اسلامی را برنمی‌تابد؛ زیرا موجب تضعیف موقعیت ترکیه نزد سایر گروه‌های اسلام‌گرا به‌خصوص گروه‌های فعال در سوریه می‌شود.
لذا فضای پراگماتیستی حاکم بر سیاست خارجی ترکیه با جمع هزینه‌ها و فایده‌های شرکت در ائتلاف آن را معقول ندانسته، به همکاری حداقلی روی آورده است.
نظر شما