گروه شبه نظامی دولت اسلامی عراق و شام معروف به داعش پاکسازی قومی سازماندهی شده‌ای را در عراق و در نواحی مورد اشغال خود آغاز و اقدام به کشتار بیرحمانه مردم بی دفاع کرده است. این گروه هفته گذشته اعلام کرد آنچه را که «خلافت» قلمداد می‌کند، در نواحی تحت کنترل خود در عراق و سوریه تاسیس کرده است. این در حالی است که بیش از یک میلیون عراقی در یک ماه گذشته و به دنبال تسخیر موصل، تکریت و دیگر شهرها در نواحی شمال غربی توسط تروریست‌های داعش آواره شده‌اند. هر چند که شهر تکریت توسط ارتش عراق باز پس گرفته شده است. بر اساس برآورد سازمان ملل و مقام‌های عراقی بیش از ٢٤٠٠ تن از مردم عراق در ماه ژوئن کشته شدند.

در تحولی دیگر ایران و ٥ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، روسیه، چین، انگلستان و فرانسه + آلمان) دور ششم مذاکرات هسته‌ای و گفتگوها برای دستیابی به توافق نهایی را در روز سه شنبه ٣ جولای ٢٠١٤ رسما آغاز کرده‌اند. ایران و ١+٥ در حال گفتگو برای حل نهایی اختلافات و دستیابی به توافق جامع هستند تا به یک دهه منازعه بر سر برنامه هسته‌ای ایران خاتمه دهند.

سایت ایران ریویو برای بحث در مورد موضوعاتی چون، آینده تحولات عراق، نقش مالکی در بحران عراق، استقلال منطقه کردستان عراق، منابع مالی و نظامی داعش و دور ششم مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه ١+٥، مصاحبه‌ای اختصاصی را با پرفسور نادر انتصار انجام داده است.

نادر انتصار استاد و رئیس گروه علوم سیاسی و عدالت کیفری دانشگاه آلابامای جنوبی است. دکتر انتصار نویسنده وتدوین‌گر چندین کتاب و مقاله در مورد خاورمیانه، سیاست خارجی، امنیت و مسائل کردها است. وی نویسنده کتاب سیاست‌های کردی در خاورمیانه است. آنچه که در پی می‌آید متن کامل این مصاحبه است:
پرسش: اقدام گروه «دولت اسلامی در عراق و شام» در اعلام تشکیل «خلافت» به ریاست ابوبکر بغدادی سرکرده این گروهک، بحران گروهک‌های تروریستی در سوریه و عراق و کلا منطقه را وارد مرحله‌ای جدید کرد.در حالی که پیشروی ارتش عراق در استان‌های شمالی مانند صلاح الدین هنوز ادامه دارد و تکریت مرکز این استان در آستانه پاکسازی کامل است، اخبار دیگر حکایت از رسیدن چندین فروند هواپیمای سوخو به همراه کارشناسان روس دارد. آینده این تحولات را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟

پاسخ: در حال حاضر شرایط در عراق همچنان متغیر است. با وجود پیشرفت‌هایی که قوای نظامی عراق در هفته گذشته داشته، پیامدهای بحران عراق نامشخص است. باید به خاطر داشته باشیم که داعش یا دولت اسلامی یا خلافت – که به تازگی خود را به این نام خوانده - جنگی نامتقارن را با نیروهای عراقی آغاز کرده است. موفقیت یا پیروزی در این جنگ را ضرورتا نمی‌توان با سرزمین‌های اشغال شده در این مدت مورد مقایسه قرار داد. من پیش بینی می‌کنم که در میان مدت ارتش عراق در رویارویی با داعش دچار شک و تردید شود. از سوی دیگر روسیه نیز خطر گروه‌های افراط‌گرا و گسترش بی ثباتی در نواحی مهمی که به لحاظ استراتژیک برای این کشور حائز اهمیت هستند، را در روزهای نخست بحران سوریه تشخیص داده بود. با توجه به نگرانی مسکو، من از فرستادن جت‌های جنگنده سوخو و مشاوران نظامی روسی برای کمک به دولت عراق متعجب نشدم. اما باید به خاطر داشته باشیم آنچه روسیه تاکنون انجام داده میانه روانه بوده و عاملی تغییر دهنده در منازعه کنونی عراق به شمار نمی‌آید.

پرسش: وزیر امورخارجه آمریکا پس از بازدید با مسئولان و رهبران سیاسی عراق و کردستان گفته است که راه حل عراق نظامی نیست. اما در همین حال علی الموسوی مشاور رسانه‌ای نخست وزیر از اعلام همکاری آمریکا و عراق برای همکاری نظامی خبر داده است؛ تا چه حد آمریکا همکاری نظامی، یعنی درگیری مستقیم با داعش را دستور کار خود با ارتش عراق قرار می‌دهد؟

آنچه که دولت اوباما تا کنون انجام داده اعزام گروهی کوچکی از مشاوران برای ارزیابی شرایط و ارائه رهنمودهایی برای دولت عراق است. ممکن است در آینده این کشور نیروهای نظامی خود را در عراق افزایش دهد. هرچند که تاریخ به ما می‌آموزد که «ماموریت نظامی تدریجی» پیامدهای نامطلوبی برای هر مداخله نظامی خارجی دارد اما در آینده نزدیک هیچ نشانه‌ای برای تغییر رویه آمریکا و به کارگیری بخش زیادی از نیروهایش را در عراق نمی‌بینم.

پرسش: گفته شده مالکی با دولت نجات ملی مخالف بوده و از سمت خود کناره‌گیری نمی‌کند. نظر شما درباره تشکیل کابینه آینده عراق چیست؟

شکل‌گیری دولت در عراق پس از صدام با چالشی گسترده روبرو بوده است. تقریبا ٩ ماه از زمان سومین انتخابات مجلس در عراق برای تشکیل دولت گذشته است. اکنون مالکی تنها فرد مقصر در سیاست‌های عراق شناخته شده است، اما من نمی‌توانم با اطمینان بگویم که چنانچه شخص دیگری درصدد تشکیل دولت بود می‌توانست حمایت تمامی گروه‌های عراقی را کسب کند. مقصر دانستن مالکی و قلمداد کردن وی به عنوان تنها منشا مشکلات عراق رویکردی اشتباه است. شکاف سیاسی در عراق، کابینه آینده عراق را، با وجود مالکی یا بدون وی، با شرایط بسیار مشکلی روبرو می‌کند. متاسفانه اغلب گروه‌ها در عراق سیاست در کشورشان را بازی‌ای با حاصل جمع صفر می‌دانند.

پرسش: یکی از نتایج بحران امنیتی در عراق که با حمله تروریست‌های تکفیری ـ بعثی به این کشور آغاز شد، بالا گرفتن بحث‌هایی درباره استقلال منطقه کردستان عراق به عنوان یک دولت مستقل بوده است؛ در همین زمینه، کار‌شناسان اسرائیلی پیش بینی کرده‌اند که رژیم اسرائیل به سرعت کشور کردستان را پس از تشکیل آن به رسمیت خواهد شناخت. همزمان، اخباری درباره فروش نفت از سوی اقلیم خودمختار کردستان عراق به اسرائیل به گوش می‌رسد. مجموعه این تحولات و موضع‌گیری‌ها سبب شده در روزهای اخیر، مطبوعات غربی نیز به شدت به بحث احتمال تجزیه عراق و مستقل شدن منطقه خودمختار کردستان بپردازند. به نظر شما این طرح تا چه میزان واقع‌گرایانه و عملی است و چه کشورهایی از آن منتفع می‌شوند؟

پاسخ: کردستان عراق دولتی است که در یک دهه گذشته به رسمیت شناخته نشده است. هرچند که کردستان دولتی با شناسایی دوژوره نیست، اما تمامی ویژگی‌های یک دولت را داراست. این دولت دارای جمعیتی دائمی، ساز و کارهای دولتی، نیروی نظامی و روابط خارجی با بسیاری از کشورها است. از این رو اعلان تبدیل شدن آن به یک دولت مستقل تصمیمی سیاسی است که باید توسط مقام‌های کردستان عراق اتخاذ شود، آن هم در صورتی که آنها این امر را بهترین اقدام در جهت منافع خود قلمداد کنند. بی تردید اسرائیل نخستین گام را در به رسمیت شناختن استقلال کردستان برمی‌دارد. کردستان عراق پیوندهای گسترده‌ای با ترکیه دارد و آنکارا نیز ممکن است با تغییر ١٨٠ درجه‌ای در دیدگاه‌های قبلی خود استقلال کردستان را به رسمیت بشناسد. ترکیه به خوبی آگاه است که چنین کشوری برای انتقال انرژی‌ خود به خارج به شدت به ترکیه وابسته خواهد بود و از این رو چالشی برای سیاست‌های ترکیه و یا در مورد جمعیت کردنشین این کشور ایجاد نخواهد کرد. جنبه منفی سیاست ترکیه در این رابطه این است که کردهای ترکیه نیز در آینده خواهان همان حمایت‌هایی شوند که آنکارا در اختیار کردهای عراق قرار می‌دهد. البته متغیرهای اقتصادی و سیاسی متعددی وجود دارد که اعلام استقلال کردها از عراق را در زمان حاضر مشکل می‌کند.

پرسش: داعش به پیشروی های خود ادامه داده و خوهان تصرف نوار مرزی عربستان و عراق است، آیا این اقدام در راستای ارتباط نزدیک تر با عربستان است؟ یا اینکه احتمال سرکوب شدن، آنها را به سمت عربستان سوق داده تا بتوانند به این کشور پناه برده یا به بازسازی خود به لحاظ تجهیزات نظامی و مالی بپردازند؟

پاسخ: داعش تا کنون عربستان سعودی را به طور مستقیم مورد چالش قرار نداده است و هیچ بخشی از سرزمین این کشور به عنوان قلمرو مورد نظر خلافت داعش معرفی نشده است. موضع عربستان در برابر داعش و دیگر گروه‌های مشابه موضعی بدبینانه است. اما تا زمانی که گروه‌های سلفی مناطقی را مورد تخریب و تهاجم قرار دهند که با منافع ریاض آن را مغایرت نداشته باشد، این کشور به حمایت خود از چنین گروه‌هایی ادامه خواهد داد. با این حال، سعودی‌ها به دلیل تاثیر سیاست‌های کوتاه مدت خود با قدرتمندتر شدن داعش صدمه خواهند دید.

پرسش: دور ششم مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ درباره راه‌حل جامع هسته‌ای از ۱۱ تا ۲۹ تیر ماه در شهر وین برگزار خواهد شد.این مذاکرات طولانی مدت و بی سابقه برای رسیدن توافق جامع هسته‌ای انجام می شود.با این حال شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که ایران و گروه 1+5 برای دستیابی به توافق جامع و نهایی اراده لازم را دارند اما به هر حال دو طرف تلاش دارند که با چانه زنی در این مذاکرات، حداکثر امتیاز را در قبال اعطای حداقل امتیاز کسب کنند. به نظر شما طرفین می‌توانند در این دور به توافق جامع دست یابند و چنانچه ناگزیر به تمدید مذاکرات شوند چه پیامدهایی در انتظار آنها خواهد بود؟

پاسخ: تمامی شواهد حاضر حاکی از آن است که هر دو طرف بعد از پایان دور کنونی مذاکرات در وین خواهان دستیابی به توافق هستند. با این حال، همچنان اختلاف‌های متعددی بین ایران و ١+٥ وجود دارد. از این رو، در مورد دستیابی به توافقی جامع مطمئن نیستم، اما احتمال دارد که توافق مقدماتی دیگری تا ٢٠ ژوئیه منعقد شود. فشارهای داخلی به خصوص در آمریکا، همچنان باقی است و کنگره آمریکا می‌تواند هر توافقی را  تضعیف کند.

پرسش: همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 نخست وزیر اسرائیل تحرکات گسترده ای را برای تاثیرگذاری بر مواضع اروپا و آمریکا آغاز کرده است.وی در مصاحبه با شبکه خبری «اسکای نیوز» انگلیس گفته است که ایران باید از هرگونه توانایی غنی‌سازی هسته‌ای خلع شود و توافق با ایران، باید مشابه توافقی باشد که کشورهای غربی درباره سلاح‌های شیمیایی سوریه با دولت این کشور منعقد کردند که در نتیجه آن، تمامی مواد مرتبط با سلاح‌های شیمیایی این کشور به خارج منتقل شد. آیا این اظهارات می‌تواند روند مذاکرات سخت پیش رو را تحت تاثیر خود قرار دهد؟

پاسخ: پاسخ کوتاه به سوال شما بله است. اسم دقیق‌تر برای مذاکرات ایران و ١+٥ باید ایران و ١+٥ بعلاوه یکی در پشت پرده باشد. به عبارت دیگر، اسرائیل بازیگر پشت پرده مهمی در مذاکرات هسته‌ای است و نفوذش حتی در صورتی که ایران و ١+٥ توافقی را امضا کنند، کاملا احساس خواهد شد.