واشنگتن از تصمیم رئیس جمهور روحانی برای شرکت در مذاکرات هسته‌ای امیدوار شد
ضرب الاجل خود خواسته ٢٤ نوامبر برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران نزدیک است و ملت ایران مانند هزاران مشتاق در سراسر جهان منتظر هستند تا ببینند یک دهه کشمکش و نزاع بر سر فعالیت‌های هسته‌ای تهران سرانجام به پایان می‌رسد یا خیر. دولت دکتر حسن روحانی تمایل و قاطعیت خود را برای حل مناقشه هسته‌ای از طریق صلح آمیز و از راه‌های دیپلماتیک نشان داده است. از خرداد ١٣٩٢ (ژوئن ٢٠١٣) که وی در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید، ایران و گروه ١+٥ (٥ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل بعلاوه آلمان) چندین دور مذاکرات فشرده را آغاز کرده‌اند که طولانی ترین آنها از ٢ تا ٢٠ ژوئیه، یعنی ١٨ روز، به طول انجامیده است. گفتگوها نتوانسته به توافقنامه‌ای جامع ختم شود که در قالب آن تمامی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، از جمله تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپا لغو شود و در مقابل اقدامات اعتماد ساز و شفاف ایران در مورد فعالیت‌های هسته‌ای از جمله مشخص کردن تعداد سانتریفوژهای مورد نیاز را در پی داشته باشد.
طرف‌های غربی مذاکرات علی رغم اختلافات باقی مانده با ایران، دکتر محمدجواد ظریف، سرپرست تیم مذاکره کننده آقای روحانی و وزیر امور خارجه ایران را به خاطر جدیت، مهارت و نقش تعیین کننده وی در مذاکرات ستوده‌اند. اگرچه مسائل مورد اختلاف متعددی رفع شده و مسائل کمی باقی مانده‌اند، اما موضوعات اصلی مورد اختلاف ایران و شش قدرت جهانی همچنان باقی هستند. با این حال، احتمال زیادی وجود دارد که دو طرف نگرانی‌های یکدیگر را برطرف سازند یا به توافقی برسند که طرفین را راضی نماید و به نفع جامعه جهانی باشد. حتی تحلیلگران بدبینی که معتقدند ایران و گروه ١+٥ نمی‌توانند تا قبل از ٢٤ نوامبر به توافقی دست یابند می‌گویند که شکست نهایی گفتگوها به معنای بسته شدن عرصه بر دیپلماسی نیست.
آلن ایر، سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا می‌گوید که دولتش پیامی از دولت روحانی دریافت کرده است که ایران مسیر "تعامل" را بر "تقابل" ترجیح می‌دهد و در تلاش برای به دست آوردن اعتماد جامعه بین‌المللی است.
وی در مصاحبه اختصاصی‌اش با ایران ریویو اظهار داشت: "خبر خوب این است که دولت جمهوری اسلامی ایران می‌گوید تعامل را به جای تقابل برگزیده است". "اگر مسیر تعامل و همکاری در مورد مسئله هسته‌ای به طور کامل دنبال شود و به توافق نهایی، یعنی برنامه جامع اقدام مشترک، دست یابیم، تحریم‌ها برداشته خواهند شد و اقتصاد ایران دوباره به اقتصاد جهانی پیوند خواهد خورد و ایران همچنان برنامه هسته‌ای خود را خواهد داشت تا پاسخگوی نیازهای واقعی‌اش باشد".
آلن ایر رئیس اداره دیپلماسی عمومی و رسانه سفارت آمریکا در لندن است. وی فارسی را روان صحبت می‌کند و معمولاً مطالب فارسی را در صفحه فیسبوک خود منتشر می‌کند که توسط بیش از ١٠٠ هزار کاربر دنبال می‌شود. وی پیش از این دیپلمات سفارتخانه‌های آمریکا در سوریه، امارات متحده عربی و آذربایجان بوده و یکی از وبلاگ‌های وزارت خارجه آمریکا را هنوز در اختیار دارد که به سؤالات شهروندان ایرانی در مورد سیاست خارجی آمریکا و روابط ایران و آمریکا پاسخ می‌دهد. ایر آشنایی زیادی با ادبیات فارسی دارد و از اصطلاحات و ضرب المثل‌های متعددی در نوشته‌هایش استفاده می‌کند، هرچند به گفته خودش تاکنون هرگز ایران را ندیده است.
آلن ایر در مصاحبه اختصاصی با سایت ایران ریویو قبل از اینکه در مورد آخرین دور مذاکرات در وین صحبت کند، در مورد موضع دولت آمریکا درباره مذاکرات هسته‌ای، تحریم‌های ضد ایرانی و روابط ایران و آمریکا سخن گفت. شما می‌توانید متن کامل مصاحبه را در ادامه بخوانید.
پرسش: آلن، شما در مصاحبه با بخش فارسی بی.بی.سی در دسامبر ٢٠١١ نگرانی‌هایی را در مورد عدم تمایل ایران به مذاکره با قدرت‌های جهانی در مورد برنامه انرژی هسته‌ای و عدم پایبندی آن به تعهدات بین‌المللی مطرح کردید. با این حال، اکنون که ایران به مشارکت در گفتگوهایی جامع و هدفمند تمایل نشان داده است، آیا ایالات متحده این فرصت تعامل دیپلماتیک با ایران را غنیمت خواهد شمرد و راه حلی قابل اتکا برای حل و فصل یکی از چالش‌های سیاست خارجی‌اش خواهد یافت؟ چنانچه پاسختان مثبت است به چه علت پس از امضای برنامه اقدام مشترک هنوز هم صحبت‌هایی در مورد افزایش تحریم‌ها در کنگره مطرح می‌شود و رئیس جمهور اوباما هر از چند گاهی از تهدید نظامی علیه ایران سخن می‌گویند؟
پاسخ: به عقیده من مشخص است که ایران و گروه ١+٥ در این روند دیپلماتیک با جدیت کار می‌کنند تا بتوانند مشکلات بین‌المللی که به دلیل عدم پایبندی ایران به تعهداتش در ان.پی.تی به وجود آمده و موجب نگرانی از ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای‌اش شده را حل و فصل کنند. رئیس جمهور اوباما روشن ساخته که وی تا زمانی که مذاکرات در حال انجام است و برنامه اقدام مشترک مورد پذیرش طرفین است، از تحریم‌های بیشتر علیه ایران حمایت نمی‌کند. و هیچ نوع تهدید نظامی از طرف وی بیان نشده است. به گفته وی موضع آمریکا این است که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و باید نگرانی جامعه بین‌المللی در مورد ماهیت برنامه هسته‌ای خود را رفع کند و وی برای رسیدن به این هدف عمدتاً دیپلماسی را ترجیح می‌دهد اما هیچ گزینه‌ای را از روی میز برنداشته است.
پرسش: همانطور که در توافقنامه اولیه ژنو ذکر شده، ایران بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای خود را کاهش داده که شامل ذخیره اورانیوم با خلوص ٢٠ درصد می‌شود. از ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیز متقابلاً انتظار می‌رود به تعهدات خود در قالب برنامه اقدام مشترک عمل کنند، که به تازگی برای ٤ ماه دیگر تا ٢٤ نوامبر تمدید شده و شامل رفع تحریم‌های ایران در بخش پتروشیمی و صنایع خودروسازی است. با این حال، بسیاری از تجار ایرانی می‌گویند که محدودیت‌ها در این دو بخش همچنان وجود دارد و هیچ تغییر قابل توجهی در مورد وضعیت تحریمی آنها ایجاد نشده است. نظر شما در این باره چیست؟
پاسخ: من چیزی در این باره نشنیدم. چیزی که می‌دانم این است که مقام‌های ایرانی دائما گفته‌اند که هر دو طرف به تعهدات برنامه اقدام مشترک پایبندند. با این حال نباید فراموش کرد که شرکت‌های خصوصی را نمی‌توان مجبور به ورود به بازار ایران نمود و هرچند بسیاری از آنها مشتاق بازگشت به ایران هستند، اما به رعایت رژیم کنونی تحریم پایبندند و برای بازگشت دوباره به بازار ایران، منتظرند تا ببینند آیا توافق جامع هسته‌ای حاصل خواهد شد که در نتیجه آن تحریم‌ها برداشته شود.
پرسش: دولت و مقام‌های وزارت خارجه آمریکا معمولاً اذعان دارند که واشنگتن از حق آزادی مردم ایران و تلاش آنها در دستیابی به زندگی بهتر و مرفه‌تر حمایت می‌کند. با این حال، اقدامات دولت شما خلاف این ادعا است. گوگل، یاهو و اپل به مردم ایران و حتی شهروندان ایرانی مقیم ایالات متحده اجازه نمی‌دهند که از بسیاری از محصولات و خدماتشان استفاده کنند که من آن را آپارتاید تکنولوژیک می‌نامم. بسیاری از ایرانیان مبتلا به بیماری‌های مزمن به دلیل عدم دسترسی به دارو و تجهیزات پزشکی که باید از آمریکا وارد شود، جان خود را از دست می‌دهند. دولت شما شرکت‌های اروپایی را که قطعات هواپیما به ایران می‌فروشند، مجازات می‌کند و شما مطمئناً از نرخ بالای تلفات سوانح هوایی در ایران آگاه هستید. چه توضیحی در این باره دارید؟ آیا این رویکرد مجازات جمعی شهروندان ایرانی نیست؟
پاسخ: همه مردم از اقدامات دولت‌های خود که نماینده منافع جمعی آنها به شما می‌آید، منتفع می‌شوند یا زیان می‌بینند و شکی وجود ندارد که مردم ایران عواقب سیاست‌ها و مواضع دولتی که خود برگزیده‌اند را تجربه می‌کنند. تحریم‌ها به این دلیل توسط جامعه جهانی اعمال شدند که علی رغم تلاش‌های انجام شده، ایران از تعهداتش به ان.پی.تی تبعیت نمی‌کند و اعتماد کافی را در مورد صلح‌آمیز بودن ماهیت برنامه هسته‌ای خود ایجاد نمی‌نماید. پرونده ایران در نتیجه عدم تبعیت از ان.پی.تی و عدم همکاری کافی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عدم شفافیت برنامه هسته‌ای، به شورای امنیت ارجاع داده شد و ما را به جایی که اکنون هستیم رساند. این مسئله تنها عقیده آمریکا نیست بلکه عقیده سازمان‌های بین‌المللی مرتبط از جمله، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان ملل است و تحریم‌های نیز گواهی بر وحدت نظر جامعه جهانی در مورد این نگرانی است.
خبر خوب این است که دولت جمهوری اسلامی ایران می‌گوید تعامل را به جای تقابل برگزیده است. اگر مسیر تعامل و همکاری در مورد مسئله هسته‌ای به طور کامل دنبال شود و به توافق نهایی، یعنی برنامه جامع اقدام مشترک، دست یابیم، تحریم‌ها برداشته خواهند شد و اقتصاد ایران دوباره به اقتصاد جهانی پیوند خواهد خورد و ایران همچنان برنامه هسته‌ای خود را ادامه خواهد داد تا پاسخگوی نیازهای واقعی‌اش باشد.
پرسش: انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور میانه‌رو پیامی روشن از جانب مردم ایران بود مبنی بر این که ایران در صدد همکاری با جامعه بین‌المللی و پیگیری روندی صلح آمیز برای حل مناقشه هسته‌ای است. آیا دولت آمریکا این پیام را دریافت کرده است و آیا متقابلاً آماده جایگزین کردن تقابل با همکاری و تعامل است؟
پاسخ: بله ما پیام انتخاب شدن آقای روحانی را دریافت کردیم که بر اساس آن مردم ایران خواستار ایجاد تغییر و علاقمند به پیوند دوباره با جامعه جهانی هستند و تعامل را به جای تقابل بر می‌گزینند. اوباما نیز از روز نخست به دنبال یافتن راه حلی صلح آمیز برای مسئله هسته‌ای بوده که آن را در پیام تاریخی وی به مناسبات نوروز سال ٢٠٠٩ اظهار کرده است.
پرسش: پس از ٣٥ سال قطع رابطه و فقدان تبادل دیپلماتیک دو کشور اجازه ملاقات وزرای خارجه خود (محمدجواد ظریف و جان کری) را داده‌اند. دو مقام عالی رتبه دیپلماتیک چندین بار در نیویورک و وین تبادل نظر داشته‌اند. وندی شرمن، معاون وزیر خارجه در امور سیاسی نیز با جواد ظریف و عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه در جلسات متعددی ملاقات داشته است. بنابراین تماس دیپلماتیک تسهیل شده است. آیا به اعتقاد شما چنین ملاقات‌ها و تبادل نظرهایی می‌تواند منجر به ایجاد درک متقابل و حل مسالمت آمیز اختلافات شود و چنانچه پاسخ شما مثبت است چگونه؟
پاسخ: بله البته. به اعتقاد من تماس‌های دیپلماتیک برای دستیابی به راه حلی صلح آمیز و بهبود درک متقابل ضروری است و این امر یکی از دلایلی است که من برای این پست انتخاب شدم. ایالات متحده با تصمیم دولت دکتر روحانی در تعهد به مذاکرات با گروه ١+٥ امیدوار شده است و ما امیدواریم که ایران تصمیمات سخت و ضروری را برای قانع کردن جامعه جهانی اتخاذ نماید که برنامه هسته‌ای ایران اساساً صلح‌آمیز است و صلح آمیز باقی خواهد ماند.
پرسش: برای موفقیت مذاکرات در دسترسی به توافقی جامع، ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش نیاز به برداشتن گام‌های واقع‌بینانه دارند. آنها تقاضاهای مشخصی دارند که ایران باید برآورده سازد. اما آیا مذاکرات و گفتگوی هدفمند به معنای این است که یک طرف تقاضاهای مکرر داشته باشد و طرف دیگر دائماً آنها را بپذیرد؟ آیا ایالات متحده آماده عقب نشینی از خواسته‌هایی است که ایران آنها را بیش از حد و ناعادلانه می‌داند و آیا می‌خواهد که برمبنای منافع دو طرف به توافق برسد؟
پاسخ: گروه ١+٥ تقاضاهای متعددی از ایران نداشته و این تقاضاها مطمئناً بیش از حد و ناعادلانه نیستند. همانطور که گفتم آمریکا و در واقع جامعه جهانی نگرانی‌های جدی دارند که در قالب روند مذاکرات توسط گروه ١+٥ بیان شده است. رئیس جمهور اوباما کاملاً روشن ساخته که هدف راهبردی آمریکا در مذاکرات هسته‌ای این است که ایران سلاح هسته‌ای نسازد و جامعه جهانی اطمینان کاملی در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران پیدا کند. ایران نیز هدف راهبردی خود را دارد و آنچه در جریان این مذاکرات رخ داد که در فضایی جدی و همراه با حسن نیت بود این است که هر طرف به شدت به دنبال دستیابی به راه حلی است تا طرف دیگر را نیز اقناع کند.
پرسش: آیا شما امیدوارید که ایران و ایالات متحده بتوانند برای حل نگرانی‌های مشترکشان با یکدیگر همکاری کنند، نگرانی‌هایی که شامل ظهور داعش در عراق، ثبات و آینده افغانستان و قاچاق مواد مخدر از این کشور و بحران انسانی سوریه می‌شود؟ ایران می‌تواند شریکی قابل اتکا باشد، چراکه حتی پیش از این نیز در سال ٢٠٠٣ در مورد امنیت افغانستان با ایالات متحده همکاری کرده است – البته همکاری که آن را در زمره کشورهای محور شرارت جرج دبلیو. بوش قرار داد. آیا این مسئله را می‌پذیرید؟
پاسخ: به اعتقاد من و همانگونه که مقام‌های ایرانی نیز گفته‌اند ابتدا باید در مورد مسئله هسته‌ای به توافق برسیم و پس از آن بررسی کنیم که آیا زمینه‌های دیگری در راستای منافع مشترکمان برای همکاری بیشتر وجود دارد یا خیر. اما نخست باید اطمینان یابیم که می‌توانیم به توافقی در مورد مسئله هسته‌ای برسیم که بر اساس آن نگرانی‌های بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته و تحریم‌ها قابل رفع باشند. در حال حاضر و همانطور که جان کری، وزیر امور خارجه، نیز اعلام کرد هرچند ایران و آمریکا هر دو با تهدید داعش روبرو هستند، اما ما در این جنگ با ایران همکاری نداریم.
نظر شما