پیامدهای تنش در روابط قطر و شورای همکاری خلیج فارس

از زمان شکل‌گیری شورای همکاری خلیج فارس به دلیل وجود موانع نهادی و سیاسی، روابط اعضای این سازوکار امنیتی دستخوش زاویه‌بندی‌های خاص بوده تا جایی‌که روند همگرایی میان اعضا بسیار آهسته و تحت تاثیر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی رقم خورده است. تاثیر تحولات خاورمیانه بر روند واگرایی قطر از شورا گواه این امر است.
پنجم مارس در اقدامی عجیب عربستان، بحرین و امارات متحده عربی سفرای خود را از قطر به دلیل نقض تعهدات منشور شورا فراخواندند. مقامات این کشورها علت این تصمیم را رفتارهای متضاد قطر با سیاست‌های شورا دانستند.
عملگرایی دمیده شده در سیاست خارجی قطر پس از تحولات خاورمیانه برای ایفای نقش فعال منطقه‌ای در بسیاری از موارد مورد انتقاد برادر بزرگتر و متعاقبا شورا بوده است. تا جایی‌که سیاست‌های دوحه در حمایت از القاعده در سوریه و اخوان‌المسلمین در مصر موجب درگیری لفظی شیخ تمیم امیر جدید قطر و وزیر خارجه عربستان در نشست کویت شد.
مشخصاً دامنه اختلاف قطر با اعضا محدود به موارد یادشده نمی‌باشد. قطری‌ها متهم به حمایت از حماس، جنبش حوثی‌ها در یمن، بهبود روابط با حزب الله و محور مقاومت و ایران می‌باشند. هر چند موارد مذکور خط قرمزهای شورا هستند اما دوحه طی چند سال اخیر حرمت برادر بزرگتر را نیز حفظ نکرده و ریاض را متهم به قصور در انجام وظایف امنیتی در قبال اعضا کرده است.
در این میان پیامدهای اختلاف قطر با اعضا بر فضای داخلی قطر و نیز شورا قابل تامل است. روزنامه العرب از اختلاف شدید امیر فعلی قطر و پدرش خبر داده است. شیخ حمد هزینه‌های سیاسی واگرایی از شورا را بر جامعه قطر و انزوای بین‌المللی دوحه مخرب توصیف کرده است. پیش‌درآمد این امر نیز اقدام قاهره در احضار سفیر خود از قطر بوده است.
چنین شرایطی قطر را به سمت عمان و نهایتاً ایران سوق می‌دهد.
در این میان، شورا و عربستان نیز کمتر از قطر متضرر نمی‌شوند. با توجه به نقش دوحه در این شورا و اعتباری که این کشور در جامعه بین‌المللی کسب کرده، مدیریت روابط شورا نیز برای عربستان دشوارتر می‌شود و با توجه به نزدیکی عمان و قطر عملاً از شورا به جز شبحی باقی نمی‌ماند.
از آنجا که شورای همکاری خلیج فارس سازوکاری ضدایرانی است افزایش تنش و اختلاف میان اعضا و فاصله گرفتن قطر و عمان از آن، موقعیت ایران را در منطقه بهبود خواهد بخشید و کمتر شاهد ادعاهای شیخ‌نشین‌ها علیه ایران خواهیم بود. در چنین شرایطی ایران نیز با تمرکز بیشتری به مسایلی مانند پرونده هسته‌ای و ترمیم روابط با جامعه جهانی خواهد پرداخت.